Sorkin’den Obama’ya Mektup: “800 Milyar Doları Harcamak için Öneriler”
Amerikalı mimar ve kentsel tasarımcı Michael Sorkin, yeni ABD Başkanı Obama’ya, 2008 yılı sonunda ABD’deki mortgage krizi ile tetiklenen ekonomik krize karşı ABD’de uygulanacak önlem paketi konusunda görüşleri aktaran bir mektup yazdı. Architectural Record dergisinin Şubat 2009 sayısından kısaltarak aktarıldı.
*Sayın Başkan Obama,
İçler acısı ekonomik durumumuzu altyapıya yapacağınız büyük bir yatırımla düzenlemeyi planladığınızı duyduğumda çok mutlu oldum, yüreklendim. Bu sadece dolarları iş imkânlarına aktarmanın mantıklı ve verimli bir yolu değil (gerçi kimin için olduğunu sorgulamak her zaman önemlidir), aynı zamanda ülkenin uzun vadeli geleceği için de bir yatırım. Bu yazıyı Aralık ayında yazıyor ve programınızın kesin şeklini bilmiyor olsam da, programın önümüzdeki problemlerle orantılı büyüklükte olmasını takdir ediyorum. Bunun Eisenhower zamanında inşa edilen eyaletlerarası otoyol sisteminden sonra bayındırlık hizmetlerinde yapılan en geniş kapsamlı yatırım olacağını ve projenin hızla hayata geçirilebilmesi için “yapıma hazır” projeler aradığınızı söylediniz. Eisenhower benzetmesini işin büyüklüğünü ve “yapıma hazır” benzetmesini de verimliliği anlatmak için kullandığınızı anlıyorum; ancak sizi bunun bazı artı sonuçları konusunda dikkatli olmaya çağırıyorum. İhtiyacımız olan son şey daha fazla otoyoldur ve o bahsettiğiniz “yapıma hazır” projeler ihtiyacımız olan ve inandığımız değişim yerine, eskiden kalma öncelikleri yansıtacaklardır. İşte size kentlerimizi yeniden yapılandırırken onları gelecek yüzyıla taşımaya yardımcı olacak canlandırıcı bir program için 10 öneri:
1. Post Otomotiv Kentsel Çevre için HazırlıkEn acil onarım gerektiren yollar ve köprülerin bakımı tamamlandıktan sonra post-otomotiv kentleşme için büyük bir yardım programı başlatın. Bunun anlamı, kentsel kitle taşımacılığı ve şehirlerarası demiryollarına büyük miktarda yatırım yapmak ve insan hareketini –yaya, bisiklet- taşımacılık hiyerarşisinin en üst sırasına koyan bir planlama ve tasarım anlayışı geliştirmektir. Yönetim, daha az enerji harcayan ve kaliteli bir kullanım çeşitliliği sağlayan kompakt kentler için çalışmalı. Yatırımlar trafik yollarına yeni şeritler eklemek için değil, kaldırılmaları için yapılmalı.
2. Otomobil Endüstrisini Yeniden Kavramak Otomobil şirketlerini yeni bir paradigma çerçevesinde yeniden yapılanmaya zorlayın. Bu, hem toplu taşım için sürdürülebilir formlar üzerine çalışmaları, hem de çağımızda bir otomobilin nasıl olması gerektiğine dair köklü bir revizyonu içerir. Fosil yakıtlardan hızla uzaklaşmanın öneminin yanısıra kentler için özel tasarlanmış arabalar da bir o kadar gereklidir. Otoyollar için tasarlanmış geniş ve tehlikeli araçların yerine, kentsel çevre için küçük, yavaş, temiz ve saldırgan olmayan, az şeritli ve yaya öncelikli yollara uyum sağlayabilecek arabalara ihtiyaç vardır.
3. Kanalizasyonların Tekrar YapımıSu ve kanalizasyon sistemlerinin tekrar yapımı için kapsamlı bir programa ihtiyaç vardır. Yağmur suyu ve atık suların yeniden değerlendirilmesi için atık su sistemleri ya da biyolojik canlandırma (bio-remediation) gibi yeni sistemler mümkün olan her yere yayılmalıdır.
4. Yeşil Amerika’nın Yapılarıİzolasyon ve iklimlendirme standartlarını yükseltmek ve yeşil çatıları fazlalaştırmak, enerji tüketimini azaltmak için hızla yapabileceğimiz belki de tek en verimli harcama. Bu iş büyük organizasyonlar gerektirmediğinden küçük işletmelerden de fayda sağlanabilir. Buna ek olarak Amerika’daki hapishane mahkumlarını bu konuda eğitmeye ve ülkeyi yeşilleştirmek adına çalışmalarını sağlamaya yönelik geniş çaplı bir program başlatılabilir.
5. Yenilenebilir Enerjiye Hızla GeçişBizi petrol kullanımının dışına taşıyan ve enerji sistemlerimizi yenilenebilir enerjiye dönüştüren bir kent projesi yaratın. Bu hızlı dönüşüm için birçok yeni teknolojinin varolduğunu biliyoruz: Rüzgar, su, gelgit, yükseklik ve güneşten enerji üretme sistemleri sadece büyük ölçekli altyapı kuruluşlarının elinde değil, her ölçekte kullanılmaya hazır. Yenilenebilir enerjiye geçiş ve bu konudaki araştırmalara katkı sağlamak için yapılan yatırımların miktarını önemli ölçüde arttıralım.
6. Okullar İnşa EtmekAraştırmalardan bahsetmişken, milyar dolarlarımızı yeni akademik tesisler inşa etmek ve bunları yenilemek için kullanalım. Önyargılı olabilirim ancak yıllarca eğitim ve öğretim yaptıktan sonra iyi okulların refah ve adalet için en önemli anahtar olduğuna inandım. Bir şeyden eminim: Güzel, ferah ve iyi ekipmanlarla donatılmış okulların ve üniversite binalarının, öğrencilerin özgüveni ve eğitimci ve araştırmacıların verimliliği üzerinde çok büyük etkisi vardır.
7. Sosyal Konutlar İnşa EtmekFiyatların düşmesine rağmen ulusumuz hâlâ konut alımı ve kalitesi konusunda bir krizle baş başa. Ulusal gelir açığı devam ettikçe alt ve orta sınıf evlerinden oluyor. Artık eski dolaylı politikaları bırakıp, hayati hizmetlerin sağlanacağı doğrudan programlar başlatmak gerekiyor. Konut sahibi olmayı mortgage sistemine bağlıyoruz, ancak sosyal konutu devletin doğrudan yapabileceği fikrine artık inanmıyoruz. Amerika’nın üçte biri düşük standartlı evlerde yaşıyor ve konut pazarı bu sorun için herhangi bir eğilim göstermiyor ve çözümler üretemiyor. Ancak bunu devlet yapabilir. Varolan yapıları tamir etmek, yenilemek ve ayrıca milyonlarca yeni ünite inşa etmenin zamanı geldi. Kötü yapılmış ve yeni gettolarda sadece fakirleri barındıran sosyal konut örneklerinden dersimizi aldık. O halde şimdi daha iyi bir şeyler yapalım ve kentlerimizde tüm vatandaşların eşit biçimde yaşamasına imkân veren konutlar üretelim.
8. Yeni Şehirler İnşa EtmekWashington Post’ta yayımlanan Linda Bilmes ve Joseph Stiglitz’in makalesine göre, yalnızca Irak’taki savaşın doğrudan ve dolaylı olarak bütçeye etkisi 3 trilyon Dolar. Askerî güçlerimizi Irak’tan çekme kararı aldınız ama neden burada duralım? Savunma masraflarını yarıya indirip bu parayı yapıcı bir şeyler için kullanmaya ne dersiniz? Tabii ki askerî personeli işten çıkarmak ya da kaynaklarını ellerinden almak mantıksız olacaktır. Bunun yerine askerî personele savaşmakla aynı orantıda büyük ve önemli yeni bir görev verelim: Kentler inşa etmek. Fort Wayne ve Fort Worth kentleri örnekleri, ordunun kentsel model oluşturma ve gerekli altyapıyı sağlama konusunda önemli bir rolü olduğunu gösterdi. Otomobillere bağlı çeper kentler örüntüsünün tamamen kontrolden çıktığı günümüzde, yüzlerce yeni kentin sistematik bir şekilde ve sürdürülebilirlik çerçevesinde inşasından daha iyi bir çözüm olabilir mi? İki yüzyıldır büyüyen ve askerî alanları yeni kentlere dönüştüren bir ordudan daha iyi bir şekilde yararlanma yolu var mı?
9. New Orleans’ı Yeniden İnşa EtmekSeçim kampanyası boyunca New Orleans’ın bu kadar az tartışılmasına çok şaşırdım. Setler ve turistik yerlerin çoğu onarılmış olmasına rağmen, kentin büyük oranda ıssız ve tahrip olmuş mahallelerinde çok az onarım yapıldı. Neden biz devreye girmiyoruz? Sel tahribatlarının onarımının federal paradan yapılacağına çok güveniyoruz. Ancak neden paranın geri kalanını yapılması gerekenleri gerçekleştirmek için kullanmıyoruz? Kendi yıktığımız Irak’ı yeniden inşa etmek için on milyarlarca dolar harcarken, kendi harap olmuş kentlerimize aynı yatırımı yapmayışımızı çok ironik buluyorum. Bu kenti tekrar olağanüstü yapın. Kentsel güçleri gönderin!
10. Ortalığı TemizleyinAmerika’da 1300’e yakın zehirli maddeden arındırılması gereken yerleşke var ve bunların temizlenme hızı bir salyangozunkinden farksız. Sebeplerden bir kısmı politik: Bunun için para yok. Bir diğer neden çevreyi kirletenleri kendi atıklarını temizlemek zorunda bırakmamız. Bu da ekonomik kriz yüzünden batan şirketlerle daha vahim hale geliyor. Bu yerleşkeler zehir buzdağının sadece görünen kısmı. Kentlerimizin havası ve suyu, tehlikeli maddeler ve akılalmaz miktarlarda katı atıkla kirlenmeye devam ediyor. Bütün bunlar birleşince sağlık açısından acil bir durum ortaya çıkıyor. Sağlık sistemimizi iyileştirmek için reformlar yaparken sağlıksızlığımızın nedenlerini araştırmak da mantıklı olacaktır. Hepimiz daha rahat nefes alacağız.
*Sayın Başkan Obama,
İçler acısı ekonomik durumumuzu altyapıya yapacağınız büyük bir yatırımla düzenlemeyi planladığınızı duyduğumda çok mutlu oldum, yüreklendim. Bu sadece dolarları iş imkânlarına aktarmanın mantıklı ve verimli bir yolu değil (gerçi kimin için olduğunu sorgulamak her zaman önemlidir), aynı zamanda ülkenin uzun vadeli geleceği için de bir yatırım. Bu yazıyı Aralık ayında yazıyor ve programınızın kesin şeklini bilmiyor olsam da, programın önümüzdeki problemlerle orantılı büyüklükte olmasını takdir ediyorum. Bunun Eisenhower zamanında inşa edilen eyaletlerarası otoyol sisteminden sonra bayındırlık hizmetlerinde yapılan en geniş kapsamlı yatırım olacağını ve projenin hızla hayata geçirilebilmesi için “yapıma hazır” projeler aradığınızı söylediniz. Eisenhower benzetmesini işin büyüklüğünü ve “yapıma hazır” benzetmesini de verimliliği anlatmak için kullandığınızı anlıyorum; ancak sizi bunun bazı artı sonuçları konusunda dikkatli olmaya çağırıyorum. İhtiyacımız olan son şey daha fazla otoyoldur ve o bahsettiğiniz “yapıma hazır” projeler ihtiyacımız olan ve inandığımız değişim yerine, eskiden kalma öncelikleri yansıtacaklardır. İşte size kentlerimizi yeniden yapılandırırken onları gelecek yüzyıla taşımaya yardımcı olacak canlandırıcı bir program için 10 öneri:
1. Post Otomotiv Kentsel Çevre için HazırlıkEn acil onarım gerektiren yollar ve köprülerin bakımı tamamlandıktan sonra post-otomotiv kentleşme için büyük bir yardım programı başlatın. Bunun anlamı, kentsel kitle taşımacılığı ve şehirlerarası demiryollarına büyük miktarda yatırım yapmak ve insan hareketini –yaya, bisiklet- taşımacılık hiyerarşisinin en üst sırasına koyan bir planlama ve tasarım anlayışı geliştirmektir. Yönetim, daha az enerji harcayan ve kaliteli bir kullanım çeşitliliği sağlayan kompakt kentler için çalışmalı. Yatırımlar trafik yollarına yeni şeritler eklemek için değil, kaldırılmaları için yapılmalı.
2. Otomobil Endüstrisini Yeniden Kavramak Otomobil şirketlerini yeni bir paradigma çerçevesinde yeniden yapılanmaya zorlayın. Bu, hem toplu taşım için sürdürülebilir formlar üzerine çalışmaları, hem de çağımızda bir otomobilin nasıl olması gerektiğine dair köklü bir revizyonu içerir. Fosil yakıtlardan hızla uzaklaşmanın öneminin yanısıra kentler için özel tasarlanmış arabalar da bir o kadar gereklidir. Otoyollar için tasarlanmış geniş ve tehlikeli araçların yerine, kentsel çevre için küçük, yavaş, temiz ve saldırgan olmayan, az şeritli ve yaya öncelikli yollara uyum sağlayabilecek arabalara ihtiyaç vardır.
3. Kanalizasyonların Tekrar YapımıSu ve kanalizasyon sistemlerinin tekrar yapımı için kapsamlı bir programa ihtiyaç vardır. Yağmur suyu ve atık suların yeniden değerlendirilmesi için atık su sistemleri ya da biyolojik canlandırma (bio-remediation) gibi yeni sistemler mümkün olan her yere yayılmalıdır.
4. Yeşil Amerika’nın Yapılarıİzolasyon ve iklimlendirme standartlarını yükseltmek ve yeşil çatıları fazlalaştırmak, enerji tüketimini azaltmak için hızla yapabileceğimiz belki de tek en verimli harcama. Bu iş büyük organizasyonlar gerektirmediğinden küçük işletmelerden de fayda sağlanabilir. Buna ek olarak Amerika’daki hapishane mahkumlarını bu konuda eğitmeye ve ülkeyi yeşilleştirmek adına çalışmalarını sağlamaya yönelik geniş çaplı bir program başlatılabilir.
5. Yenilenebilir Enerjiye Hızla GeçişBizi petrol kullanımının dışına taşıyan ve enerji sistemlerimizi yenilenebilir enerjiye dönüştüren bir kent projesi yaratın. Bu hızlı dönüşüm için birçok yeni teknolojinin varolduğunu biliyoruz: Rüzgar, su, gelgit, yükseklik ve güneşten enerji üretme sistemleri sadece büyük ölçekli altyapı kuruluşlarının elinde değil, her ölçekte kullanılmaya hazır. Yenilenebilir enerjiye geçiş ve bu konudaki araştırmalara katkı sağlamak için yapılan yatırımların miktarını önemli ölçüde arttıralım.
6. Okullar İnşa EtmekAraştırmalardan bahsetmişken, milyar dolarlarımızı yeni akademik tesisler inşa etmek ve bunları yenilemek için kullanalım. Önyargılı olabilirim ancak yıllarca eğitim ve öğretim yaptıktan sonra iyi okulların refah ve adalet için en önemli anahtar olduğuna inandım. Bir şeyden eminim: Güzel, ferah ve iyi ekipmanlarla donatılmış okulların ve üniversite binalarının, öğrencilerin özgüveni ve eğitimci ve araştırmacıların verimliliği üzerinde çok büyük etkisi vardır.
7. Sosyal Konutlar İnşa EtmekFiyatların düşmesine rağmen ulusumuz hâlâ konut alımı ve kalitesi konusunda bir krizle baş başa. Ulusal gelir açığı devam ettikçe alt ve orta sınıf evlerinden oluyor. Artık eski dolaylı politikaları bırakıp, hayati hizmetlerin sağlanacağı doğrudan programlar başlatmak gerekiyor. Konut sahibi olmayı mortgage sistemine bağlıyoruz, ancak sosyal konutu devletin doğrudan yapabileceği fikrine artık inanmıyoruz. Amerika’nın üçte biri düşük standartlı evlerde yaşıyor ve konut pazarı bu sorun için herhangi bir eğilim göstermiyor ve çözümler üretemiyor. Ancak bunu devlet yapabilir. Varolan yapıları tamir etmek, yenilemek ve ayrıca milyonlarca yeni ünite inşa etmenin zamanı geldi. Kötü yapılmış ve yeni gettolarda sadece fakirleri barındıran sosyal konut örneklerinden dersimizi aldık. O halde şimdi daha iyi bir şeyler yapalım ve kentlerimizde tüm vatandaşların eşit biçimde yaşamasına imkân veren konutlar üretelim.
8. Yeni Şehirler İnşa EtmekWashington Post’ta yayımlanan Linda Bilmes ve Joseph Stiglitz’in makalesine göre, yalnızca Irak’taki savaşın doğrudan ve dolaylı olarak bütçeye etkisi 3 trilyon Dolar. Askerî güçlerimizi Irak’tan çekme kararı aldınız ama neden burada duralım? Savunma masraflarını yarıya indirip bu parayı yapıcı bir şeyler için kullanmaya ne dersiniz? Tabii ki askerî personeli işten çıkarmak ya da kaynaklarını ellerinden almak mantıksız olacaktır. Bunun yerine askerî personele savaşmakla aynı orantıda büyük ve önemli yeni bir görev verelim: Kentler inşa etmek. Fort Wayne ve Fort Worth kentleri örnekleri, ordunun kentsel model oluşturma ve gerekli altyapıyı sağlama konusunda önemli bir rolü olduğunu gösterdi. Otomobillere bağlı çeper kentler örüntüsünün tamamen kontrolden çıktığı günümüzde, yüzlerce yeni kentin sistematik bir şekilde ve sürdürülebilirlik çerçevesinde inşasından daha iyi bir çözüm olabilir mi? İki yüzyıldır büyüyen ve askerî alanları yeni kentlere dönüştüren bir ordudan daha iyi bir şekilde yararlanma yolu var mı?
9. New Orleans’ı Yeniden İnşa EtmekSeçim kampanyası boyunca New Orleans’ın bu kadar az tartışılmasına çok şaşırdım. Setler ve turistik yerlerin çoğu onarılmış olmasına rağmen, kentin büyük oranda ıssız ve tahrip olmuş mahallelerinde çok az onarım yapıldı. Neden biz devreye girmiyoruz? Sel tahribatlarının onarımının federal paradan yapılacağına çok güveniyoruz. Ancak neden paranın geri kalanını yapılması gerekenleri gerçekleştirmek için kullanmıyoruz? Kendi yıktığımız Irak’ı yeniden inşa etmek için on milyarlarca dolar harcarken, kendi harap olmuş kentlerimize aynı yatırımı yapmayışımızı çok ironik buluyorum. Bu kenti tekrar olağanüstü yapın. Kentsel güçleri gönderin!
10. Ortalığı TemizleyinAmerika’da 1300’e yakın zehirli maddeden arındırılması gereken yerleşke var ve bunların temizlenme hızı bir salyangozunkinden farksız. Sebeplerden bir kısmı politik: Bunun için para yok. Bir diğer neden çevreyi kirletenleri kendi atıklarını temizlemek zorunda bırakmamız. Bu da ekonomik kriz yüzünden batan şirketlerle daha vahim hale geliyor. Bu yerleşkeler zehir buzdağının sadece görünen kısmı. Kentlerimizin havası ve suyu, tehlikeli maddeler ve akılalmaz miktarlarda katı atıkla kirlenmeye devam ediyor. Bütün bunlar birleşince sağlık açısından acil bir durum ortaya çıkıyor. Sağlık sistemimizi iyileştirmek için reformlar yaparken sağlıksızlığımızın nedenlerini araştırmak da mantıklı olacaktır. Hepimiz daha rahat nefes alacağız.
( Bu yazı MİMARLAR ODASI GENEL MERKEZİNİN web sayfasından alıntıdır.)
Hem biz mimarların hem yöneticilerimizin bazı anlayışları değiştirmesi gerektiğinin en güzel kanıtıdır bu yazı
Yorumlar